در اجرای پروژه‌های عمرانی، نقش‌ها و مسئولیت‌های متعددی وجود دارد که هر کدام به نوبه خود در پیشبرد اهداف پروژه تاثیرگذار هستند. در این میان، پیمانکار یا مدیر پیمان نقش کلیدی و محوری دارد، زیرا تمامی مراحل اجرای پروژه از صفر تا صد بر عهده اوست. به طور کلی، مدیریت پروژه شامل موارد زیر می‌شود:
- خرید و تهیه مصالح و تجهیزات مورد نیاز
- تهیه و خرید یا اجاره ماشین‌آلات صنعتی مورد نیاز پروژه
- استخدام نیروی انسانی
- تجهیز یا برچیدن کارگاه
- اجرای تأسیسات مکانیکی و برقی پروژه
- سرپرستی و مدیریت عملیات فنی، مالی، اداری و اجرایی
در هنگام تنظیم قرارداد، سرمایه‌گذار اصلی می‌تواند موارد فوق را تغییر دهد یا موارد دیگری را به آن اضافه کند. مدیریت پیمان متعهد می‌شود که پروژه را در موعد مقرر و با بودجه از پیش تعیین شده تحویل دهد.
جزئیات قرارداد مدیریت پیمان
در قراردادهای مدیریت پیمان، معمولاً تمامی هزینه‌های احتمالی نظیر اجاره، خرید، تولید و حقوق و دستمزد کارگران پیش‌بینی شده و به صورت یکجا به مدیریت پیمان واگذار می‌شود. اما اخیراً نحوه قراردادها تغییر یافته و اغلب سرمایه‌گذاران تنها با دریافت فاکتورها و اسناد پرداختی مربوط به پروژه اقدام به پرداخت هزینه نهایی می‌کنند. بدیهی است که برخی از پیمانکاران با دستکاری اسناد و فاکتورها قصد کلاهبرداری دارند، بنابراین توصیه می‌شود در پرداخت صورت‌حساب‌ها نهایت دقت را داشته باشید.
تفاوت‌های مدیریت طرح و مدیریت پیمان
برای درک بهتر تفاوت‌ها، لازم است مدیریت طرح را نیز توضیح دهیم. بر خلاف مدیریت پیمان که تمامی مراحل اجرای پروژه بر عهده پیمانکار است، در مدیریت طرح تنها به مدیریت و استفاده از ابزارها، تکنیک‌ها و روش‌های اجرای کار پرداخته می‌شود. مدیر طرح از مدیر پیمان دستور می‌گیرد و در بسیاری از مواقع هنگام تنظیم قرارداد پیمان این نکته لحاظ می‌شود که مدیریت طرح توسط مدیر پیمان استخدام شود. به بیان ساده، مدیر پیمان مسئول اصلی پروژه است و مدیر طرح تنها بخشی از امور پروژه را که مربوط به استفاده از ابزارها و تکنیک‌های خاص جهت اجرای صحیح پروژه است، بر عهده دارد.
مزایای مدیریت پیمان
زمانی که صحبت از اجرای یک پروژه عظیم می‌شود، ناخودآگاه واژه پیمانکار در ذهن تداعی می‌شود. این نشان‌دهنده اهمیت مدیریت پیمان به عنوان اصلی‌ترین فاکتور در اجرای صحیح پروژه‌های عظیم است. این روش مزایای متعددی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:
- عدم نیاز به خدمات نظارت مهندسین مشاور، زیرا نظارت بر عملیات اجرایی بر عهده مدیریت پیمان است.
- بهره‌مندی از تجربیات پیمانکار در مدیریت پروژه.
- ایجاد هماهنگی بین کارکنان و سایر پیمانکاران ساخت.
- تسریع عملیات اجرایی و برطرف کردن نقاط ضعف آنها.
از آنجا که مدیریت پیمان به طور مستقیم در طراحی و اجرای پروژه شرکت نمی‌کند، می‌تواند با خیالی آسوده به برنامه‌ریزی و کنترل هزینه‌ها بپردازد.
نتیجه‌گیری
درک تفاوت‌های مدیریت طرح و مدیریت پیمان می‌تواند در انتخاب روش مناسب برای اجرای پروژه‌های عمرانی بسیار مؤثر باشد. با توجه به نقش کلیدی مدیر پیمان در تمامی مراحل پروژه، انتخاب صحیح و دقیق این فرد می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت پروژه باشد.
