فضاهای ورود و خروج ساختمان‌ها از جمله مهم‌ترین بخش‌های هر سازه هستند که باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که دسترسی ایمن و بدون مانع را برای تمامی بهره‌برداران، از جمله افراد دارای معلولیت، فراهم کنند. این فضاها شامل ورودی‌ها، پله‌ها، راهروها، درها و سایر بخش‌های ارتباطی هستند که باید مطابق با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و سایر استانداردهای مرتبط طراحی شوند.
عنوان اصلی:
فضاهای ورود و خروج ساختمان: الزامات و استانداردها
مقدمه:
فضاهای ورود و خروج ساختمان‌ها از جمله مهم‌ترین بخش‌های هر سازه هستند که باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که دسترسی ایمن و بدون مانع را برای تمامی بهره‌برداران، از جمله افراد دارای معلولیت، فراهم کنند. این فضاها شامل ورودی‌ها، پله‌ها، راهروها، درها و سایر بخش‌های ارتباطی هستند که باید مطابق با مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و سایر استانداردهای مرتبط طراحی شوند.
فضاهای ورودی ساختمان
1. الزامات کلی:
- فضاهای ورودی ساختمان باید به گونه‌ای طراحی شوند که دسترسی ایمن و بدون مانع را برای تمامی افراد، از جمله افراد دارای معلولیت، فراهم کنند.
- در صورت وجود پله یا اختلاف سطح در مقابل در ورودی اصلی، باید حداقل ۱.۴۰ متر فاصله از در ورودی رعایت شود.
- فضای ورودی باید امکان ایستادن چند نفر را فراهم کند و دارای سطح آزاد و بدون مانع به ابعاد حداقل ۱.۴۰ × ۱.۴۰ متر باشد.
2. ارتفاع سقف در فضای ورودی:
- ارتفاع زیر سقف در فضای ورودی باید حداقل ۲.۱۰ متر در بیش از ۵۰ درصد سطح فضا باشد.
- در ۵۰ درصد باقی‌مانده، ارتفاع می‌تواند به صورت موضعی تا ۲.۰۵ متر کاهش یابد.
3. ارتفاع تراز کف ورودی:
- حداکثر ارتفاع مجاز تراز کف ورودی اصلی ساختمان از متوسط ارتفاع تراز معبر مجاور ۱.۲ متر است. در شرایط خاص، مرجع صدور پروانه می‌تواند با توجه به ویژگی‌های محل، این ضوابط را تعدیل کند.
4. مناسب‌سازی برای افراد دارای معلولیت:
- در طراحی و ساخت بناهای عمومی و مجتمع‌های مسکونی با گروه ساختمانی ۴ به بالا، مناسب‌سازی ورودی ساختمان برای افراد دارای معلولیت و کم‌توانان جسمی-حرکتی الزامی است.
فضاهای راهروها
1. پهنا و دسترسی:
- پهناي مفيد و بدون مانع راهروهاي ارتباطي داخل ساختمان که در مسیر دسترسی و خروج قرار دارند، باید بر اساس نوع تصرف و تعداد بهره‌برداران محاسبه شود. با این حال، این پهنا در هیچ شرایطی نباید کمتر از ۱.۴ متر باشد.
- در صورت نصب وسایل مجاز مانند مبلمان یا تجهیزات امنیتی، پهناي مفيد راهرو نباید از حداقل پهناي الزامی (۱.۴ متر) کمتر شود.
2. راهروهای با دسترسی غیرالزامی برای افراد معلول:
- در ساختمان‌ها یا واحدهایی که دسترسی برای افراد معلول الزامی نیست، اگر راهروی ارتباطی در مسیر دسترسی و خروج قرار داشته باشد، حداقل پهناي آن باید ۱.۱۰ متر باشد.
- در صورت وجود مقررات اختصاصی برای نوع تصرف، حداقل پهناي مفید راهرو می‌تواند کمتر از ۱.۱۰ متر باشد.
3. راهروهای فنی:
- راهروهایی که فقط برای دسترسی به تجهیزات الکتریکی، مکانیکی یا لوله‌کشی استفاده می‌شوند، باید حداقل ۰.۶ متر پهنا داشته باشند.
4. راهروهای مستقیم:
- حداقل پهناي الزامی راهروهای مستقیم که در مسیر دسترسی و خروج ساختمان قرار ندارند و بار تصرف آنها ۵۰ نفر یا کمتر است، ۰.۹ متر می‌باشد.
5. ارتفاع راهروها:
- ارتفاع راهروها باید با ارتفاع الزامی فضای ورودی مطابقت داشته باشد.
نتیجه‌گیری:
رعایت استانداردها و ضوابط طراحی فضاهای ورودی و راهروها در ساختمان‌ها نه تنها ایمنی و دسترسی آسان را برای تمامی افراد فراهم می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی و رفاه ساکنان و کاربران ساختمان کمک می‌نماید. این الزامات به ویژه برای افراد دارای معلولیت و کم‌توانان جسمی-حرکتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
