فنی و اجرایی
مقدمه
تا کنون سه نظام فنی و اجرایی در کشور به شرح زیر تدوین شده است:
الف – نظام فنی و اجرایی مصوب ۱۳۶۷ هیئت محترم وزیران.
ب – نظام فنی و اجرایی مصوب ۱۳۷۵ هیئت محترم وزیران.
ج – نظام فنی و اجرایی مصوب ۱۳۸۵ هیئت محترم وزیران.
هر یک از این نظامها با توجه به رویکردهای فنی و اجرایی کشور و نیازهای زمان خود تدوین شدهاند و تکمیلکننده نظام قبلی هستند. اطلاع از ارکان و رویکردهای هر یک از این نظامها میتواند به درک بهتر نظام فعلی کمک کند.
نظام فنی و اجرایی سال ۱۳۶۷
اولین نظام فنی و اجرایی طرحهای عمرانی در کشور است. این نظام صرفاً ناظر به ضوابط مربوط به طرحهای عمرانی کشور بوده و شامل پنج فصل: معیارها و ضوابط فنی، مدیریت اجرایی، مطالعه و طراحی، ساخت، و ارزشیابی است. این نظام با رویکردی مأموریتگرا و با کارکردهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، جهت تهیه اسناد در چارچوب طرحهای عمرانی کشور تدوین و تصویب شده است.
نظام فنی و اجرایی سال ۱۳۷۵
با شروع برنامه دوم توسعه، نیاز به بررسی و تجدیدنظر در اولین نظام فنی و اجرایی طرحهای عمرانی احساس شد. لذا، نظام فنی و اجرایی سال ۱۳۶۷ مورد بررسی و تجدیدنظر قرار گرفت و در سال ۱۳۷۵ دومین نظام فنی اجرایی طرحهای عمرانی به تصویب هیئت محترم وزیران رسید و به سازمان مدیریت و برنامهریزی برای اقدامات بعدی ابلاغ شد. در تدوین این نظام، سه مرحله مطالعات تحقیقاتی و بنیادی، تهیه طرح و اجرای طرح مورد توجه قرار گرفت.
نظام فنی و اجرایی سال ۱۳۸۵
سومین نسخه از نظام فنی و اجرایی در سال ۱۳۸۵ توسط هیئت محترم وزیران به تصویب رسید.
ساختار نظام فنی و اجرایی
نظام فنی و اجرایی به دو شاخه پیمانکاران و مشاوران تقسیم میشود. پیمانکاران عملیات ساخت و احداث را به عهده دارند، در حالی که مشاوران وظیفه طراحی و نظارت را به عهده دارند.
رتبهبندی در نظام فنی و اجرایی
رتبهبندی شرکتهای مشاور و پیمانکاری از اهمیت بالایی برخوردار است. رتبهبندی مشاوران از ۳ شروع شده و به ۱ خاتمه مییابد، در حالی که رتبهبندی پیمانکاران از ۵ شروع شده و به ۱ خاتمه مییابد. رتبهبندی شرکتهای انبوهسازی، شرکتهای انفورماتیک، و شرکتهای EPC نیز انجام میشود.
ضرورت رتبهبندی برای شرکتهای پیمانکاری
پیمانکاران برای شرکت در مناقصات پروژههای دولتی باید دارای رتبه باشند. رتبهبندی ملاکی برای صلاحیت و توانمندی شرکت پیمانکاری است. ارگانهای دولتی نمیتوانند با شرکتهای پیمانکاری فاقد رتبه قرارداد ببندند.
تفاوت نظام فنی و اجرایی و نظام مهندسی
پروژههای تحت مسئولیت نظام فنی و اجرایی بزرگتر بوده و دولت هزینه آنها را تقبل میکند. پروژههای شهری و کوچکتر تحت تقبل نظام مهندسی است. در نظام فنی و اجرایی، گرید و در نظام مهندسی، پایه ملاک صلاحیت است.
ارتقای گرید در نظام فنی و اجرایی
برای ارتقای گرید مشاوران و پیمانکاران، سابقه و صلاحیت آنها مهم است. سابقه اعضای شرکتها به لحاظ بیمه بسیار مهم بوده و هرچه تعداد سال بیمه اعضا بیشتر باشد، آنها بیشتر میتوانند گرید را دریافت کنند.
ساختار نظام مهندسی
نظام مهندسی به دو زیرمجموعه مشاور و مجری تقسیم میشود. مشاوران به دو قسمت طراحی و نظارت تقسیم میشوند. در این نظام، مفهوم پایه وجود دارد که از پایه ۳ شروع شده و به پایه ۱ خاتمه مییابد.
معیار پروژه مهندسین حقوقی و حقیقی
پروژههای عمرانی با زیربنای کمتر از ۲۰۰۰ مترمربع قابلانجام توسط مهندس حقیقی هستند. شرکتهای حقوقی مهندسی نیز به دو قسمت نظارت و طراحی و مجری تقسیم میشوند.
ارتقای پایه شرکت مهندسی حقوقی
در نظام مهندسی، شرکتها میتوانند با افزایش تعداد افرادی که پایه دارند، به پایه موردنظر نائل شوند.
هدف
استقرار نظامی یکپارچه برای پدیدآوری طرحها و پروژههای سرمایهگذاری، در چارچوب اسناد برنامههای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با درنظرگرفتن افزایش کارآمدی و اثربخشی طرحها و پروژههای سرمایهگذاری با رویکردی نتیجهگرا، با قابلیت پیگیری و ارزیابی و مبتنی بر نظام مدیریت کیفیت، متناسب با شرایط اقتصادی، اجتماعی، اقلیمی و زیستمحیطی کشور. اسناد برنامههای توسعه شامل اسناد ملی توسعهبخشی، اسناد ملی توسعه استانی و اسناد ملی توسعه ویژه است.
